روزنامه " جام جم " نوشت :
گزارشي از برنامه «توقف بي‌جا» كه از راديو تهران روي آنتن مي‌رود
توقف بي‌جا فقط جمعه‌ها
هر برنامه‌اي براي القاي پيام و مفاهيم خود سبك خاصي دارد. برخي برنامه‌ها جنبه اطلاع‌رساني يا آموزشي دارد و برنامه‌هايي هم تلفيقي از كاركرد تفريحي، سرگرمي و اطلاع‌رساني است كه با بيان مسائل اجتماعي، فرهنگي و... گوشه چشمي هم به طنز و هنر دارد. «توقف بي‌جا» عنوان برنامه‌اي از شبكه راديويي تهران است كه براي تاثيرگذاري بر مخاطب خود، كاركرد سرگرمي را با خبري رسانه تركيب كرده است و با زبان طنز و شعر، مسائل و دغدغه‌ها را گوشزد مي‌كند.
براي تهيه گزارش از برنامه توقف بي‌جا، همراه گروه برنامه‌ساز مي‌شوم.
پژمان كريمي، سردبير برنامه اولين كسي است كه درباره توقف بي‌جا سخن مي‌گويد. او صحبت‌هاي خود را اين گونه آغاز مي‌كند: برنامه جديد توقف بي جا كاري از گروه نيمروزي راديو تهران است كه جمعه‌ها از ساعت 9 با آخرين رويدادها و اتفاقات خبري در طول هفته به زبان طنز همراه شنوندگان خواهد بود. اين برنامه با ساختاري ساده و همچنين زباني روان، اخبار و رويدادهاي خبري را كه طي يك هفته در حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و... رخ داده در فضايي مفرح و با نگاهي طنز به نقد مي‌كشد.
كريمي به مشاركت شنوندگان در برنامه اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: علاقه‌مندان نقش ويژه‌اي در اين برنامه دارند و با تكميل مصرعي از شعر خوانده شده توسط مجري و اظهارنظر، درباره مهم‌ترين رويدادها و اخبار به زبان طنز نيز صحبت مي‌كنند.
وي درباره كاركردهاي برنامه‌هاي مفرح راديويي معتقد است: از آنجا كه يكي از كاركردهاي اصلي راديو، تفريح و سرگرمي است، مي‌تواند با تهيه برنامه‌هاي طنز به نياز شادي توام با اطلاع‌رساني و تفكر پاسخ دهد و با بالا بردن حس رضايتمندي شنوندگان بر تعداد مخاطبان خود بيفزايد. من معتقدم هر كاري كه با طنز توام باشد، شنونده بيشتري خواهد داشت و باعث افزايش جذابيت برنامه‌ها و انبساط خاطر شنوندگان مي‌شود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
صادق عبد اللهي: با توجه به اين كه راديو يك رسانه فراگير است و افراد از سنين مختلف و قشرهاي گوناگون به آن گوش مي‌سپارند، پس بايد دقت نظر داشت و با در نظر گرفتن همه شرايط و ضوابط، خطوط قرمز را رعايت كرد تا در كنار جذابيت و قابل درك بودن، بدآموزي نداشته باشد
صادق عبداللهي از نويسندگان پيشكسوت طنز راديو و مجري برنامه‌هاي راديويي نيز به جمع ما اضافه مي‌شود و با روي گشاده پيشنهادم را براي گفت‌وگو مي‌پذيرد و درباره چگونگي انتخاب موضوعات در برنامه توقف بي‌جا مي‌گويد: موضوعات برنامه‌اي كه من 50 سال پيش مي‌نوشتم، 80 درصدش همين الان مصداق دارد. مثلا گراني، دروغ، بداخلاقي و ترافيك و 20 درصد آن هم به مسائل روز و آنچه پيش‌روي ماست، اختصاص پيدا مي‌كند. زماني مسائل خانوادگي و برخي رفتارها خيلي مطرح و از سوژه‌هاي ثابت بود. الان به‌دليل گذشت زمان و ارتقاي فرهنگ و تغيير الگوي رفتاري و اجتماعي، بسياري از اين مسائل حذف شده و كمتر كسي با آن موارد مواجه است. پرداختن به موضوعات يا مضاميني كه دغدغه و مشكلات كسي نيست و شايد افراد كمتري با آن دست به گريبان هستند، نمي‌تواند انتخابي خوب يا سوژه بكري براي برنامه باشد، پس به موضوعاتي مي‌پردازيم كه مبتلا به جامعه باشد. البته بايد گفت برخي موضوعات درصد قابل توجهي از موارد را شامل مي‌شود مثل ترافيك، آلودگي، بدگويي و... گرچه سال‌هاست به ورطه تكرار افتاده، اما با پرداختن به آنها مي‌توان لباس تازه‌تري تن آن كرد و به نتيجه مطلوب رسيد.
توقف با چاشني تفكر
عبد اللهي براي نوشتن طنز راديويي همه سنين را مد نظر قرار مي‌دهد و مي‌گويد: با توجه به اين كه راديو يك رسانه فراگير است و افراد از سنين مختلف و قشرهاي گوناگون به آن گوش مي‌سپارند، پس بايد دقت نظر داشت و با در نظر گرفتن همه شرايط و ضوابط، خطوط قرمز را رعايت كرد تا در كنار جذابيت و قابل درك بودن، بدآموزي نداشته باشد.
اين پيشكسوت و طنزنويس راديويي همچنين از معيارهاي خود در نگارش طنز راديويي توقف بي جا بيشتر توضيح مي‌دهد و مي‌گويد: رويكرد اصلي اين برنامه ارائه اخبار هفته گذشته به زبان طنز است، بنابراين ابتدا اخباري انتخاب مي‌شود كه عموميت داشته باشد و بتوان با آن شوخي كرد. بي‌احترامي و توهين را نبايد با طنز تلفيق كرد. گرچه طنز، تصوير هجوآميزي را از جهات منفي و ناجور زندگي، معايب و مفاسد جامعه و حقايق تلخ اجتماعي به صورتي اغراق‌آميز يعني زشت‌تر و بدتركيب‌تر از آنچه هست، ترسيم مي‌كند تا صفات و مشخصات آن روشن تر و نمايان تر جلوه كند؛ اما نبايد توهين، بي‌احترامي و تمسخر را به عنوان طنز مطرح كرد. طنز نبايد جنبه توهين داشته باشد. طنز خوب همواره راهگشا و حل كننده مسائل و مشكلات است. من معتقدم، تلخي‌ها و شيريني‌هاي زندگي و مسائل جامعه اگر به شكل طنز بيان شود، زيباست.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
برنامه امروز با موضوع فرهنگ شهرنشيني آغاز مي‌شود و مجريان كه خود نويسندگي برنامه را به عهده دارند مهم‌ترين اخبار را با زبان طنزآميز ارائه مي‌دهند و با پخش موسيقي‌هاي شاد، برنامه ريتم تندتري به خود مي‌گيرد.
اميرحسين ثقفي كه تهيه‌كنندگي برنامه را به عهده دارد، مي‌گويد: ما در اين برنامه مي‌كوشيم به مفهوم واقعي طنز كه بيان نارسايي‌ها با يك زبان رسا و روشن و در عين حال مسلحانه و به نوعي تفكربرانگيز است، مخاطب را به تفكر واداريم. در اين برنامه مخاطب فرا مي‌گيرد در برخي زمينه‌ها بويژه اخبار و رويدادهاي روز، تامل و تفكري توام با توقف داشته باشد و با انديشه‌ورزي به نقد و چالش موضوع بپردازد تا به مفهوم واقعي آن مسائل دست يابد.
ثقفي در ادامه درباره آسيب‌ها و آفت‌هاي برنامه‌هاي طنز راديويي اين گونه مي‌گويد: به نظر من، برخي برنامه‌هاي طنز فقط اين نام را يدك مي‌كشد و طنزآميز نيست و گاه به هجو پهلو مي‌زنند. از طرف ديگر گاه بعضي برنامه‌ها به لودگي نزديك مي‌شود. نكته ديگر به طنزپردازان اندك راديويي برمي‌گردد، چون ما طنزنويساني داريم كه طنزنويس راديويي نيستند. وقتي ما از طنز صحبت مي‌كنيم يعني وجهي از سرگرمي نهفته؛ اما از آنچه غفلت مي‌شود فراهم‌آوري بستري از اطلاع‌رساني و آموزش و در مراحل بعدي تجزيه و تحليل و نقد است.
توقف پشت برنامه‌هاي طنز
آنچه بيشتر از هر چيزي توجه شنونده را به خود جلب مي‌كند، موسيقي‌هاي شاد و نويي است كه شايد كمتر شنيده شده باشند.
«سرگرمي و بخصوص قالب طنز داراي ويژگي‌هايي است كه تاثيرگذاري رسانه‌اي را بيشتر مي‌كند، چون طنز بر مبناي شوخي و خنده است؛ اما اين خنده، خنده شوخي و شادماني نيست... اشاره و تنبيهي اجتماعي است كه هدف آن اصلاح و تزكيه است، نه غرغر و مردم‌آزاري» اينها را رضا احسان‌پور، طنزپرداز و كارشناس ـ مجري برنامه مي‌گويد و ادامه مي‌دهد: بايد پشت پرده برنامه‌هاي طنز يك توقف داشته باشيم تا نكاتي كه گوشزد مي‌شود، فرصتي براي حركت و پيدا كردن مسير درست يا حل مشكلات فراهم آورد. طنز اگر چه با لبخند و تفكر همراه است، اما بذري در ذهن مخاطب است كه پرورش مي‌يابد و به محصول مي‌رسد.
وي با انتقاد به اين كه امروزه خيلي‌ها برنامه‌هاي طنز را به شوخي مي‌گيرند، مي‌گويد: در درجه اول بايد تكليف طنزپرداز با خودش و دنيا مشخص باشد تا برنامه در مسيري درست هدايت شود و عاري از سطحي‌نگري باشد. از كاه كوه ساختن هنر نيست. غرغر كردن، كپي‌برداري و تكرار مكررات و رونوشت از كتاب‌ها، مجلات و روزنامه‌ها كار سختي نيست.
بايد طنزپرداز راديويي در كنار بالا بردن معلومات خود، بر تجربيات، نظرات ديگران، متخصصان و منتقدان اين حوزه تكيه داشته باشد و با پيشنهادها و رهنمون‌هاي آنها سره را از ناسره تشخيص دهد و با نگاه انتقادي و به قصد اصلاح گام بردارد.
مريم كريمي : روزنامه جام جم
نویسنده و مجری برنامه های رادیویی